Appendix:Crym Tatar Index

The Crimean Tatar language has three dialects (şive): Central (Orta Yolaq şivesi), Northern or Steppe (Çöl şivesi) and Southern or Coastal (Yalı Boyu şivesi). Dialect words, that are absent in standard literary Crimean Tatar are marked C, N or S (Central, Northern and Southern dialects respectively.)

A

• abay (N)  : nine, ihtiyar kadın
• abiy (N)  : ağabey
• accı  : acı
• agent  : agent
• agentlik  : agency
• ağa  : ağabey
• ağaç  : ağaç, odun, tahta
• ağaş (N)  : ağaç, odun, tahta
• ağıl (N)  : ağıl
• ağır  : ağır
• ağırmaq  : hastalanmak
• ağlamaq  : ağlamak
• ağlavuq  : kolay ağlayan
• aketmek  : götürmek
• akis  : aksi
• ala  : hala
• alaşa  : tay
• alcımaq  : delirmek, aklını kaybetmek
• aldı  : önü
• aldında  : önünde
• alıp ketmek: götürmek
• allegim (N)  : kendini beğenmiş, müşkülpesent
• alşaymaq  : uzanıp yatmak
• ana  : anne
• anav (N)  : o, işte
• anavğa (N)  : şuna/ona
• angiş (N)  : saman taşıma aracı
• anniy (N)  : anne
• apaqay  : хатын
• apis  : hapis
• apte  : abla
• aqay  : erkek, koca
• aqsüyek  : akşamları oynanan bir tür çocuk oyunu
• aran  : inek ahırı
• arış (N)  : at arabası oku
• arqan  : urgan
• arşımaq (N)  : kabuğunu soymak
• art  : arka
• artında  : arkasında
• aruv bolmaq (N) : iyileşmek, barışmak
• aruv (N)  : iyi
• asaba  : doğmuş, mirasçı, sevgili
• ast  : alt
• aş bolsın (N)  : afiyet olsun
• aş olsun  : afiyet olsun
• aş  : yemek
• aşamaq  : yemek yemek
• aşatmaq  : yedirmek
• aşaytlıq  : yiyecek
• aşhane  : aşhane, mutfak
• aşımaq (N)  : mayalanmak
• aşıq  : aşık, aşık kemiği, küçükbaş hayvanların aşık kemiği ile oynanan çocuk oyunu
• aşıqmaq  : acele etmek
• aşıtmaq (N)  : hamuru mayalamak
• aşpit  : obur, pisboğaz
• aşqana (N)  : aşhane, mutfak
• aşşı (N)  : acı
• ataman  : erkek hindi
• avdarmaq  : devirmek
• avlaq  : off laying, distant
• avlaqtan  : from distance, from far
• avtobus  : autobus
• avtomat  : automat
• avtomatik  : automatic
• avtomobil  : automobile
• avur (N)  : ağır
• avurmaq (N)  : hastalanmak
• avuştırmaq : taşımak, yer değiştirmek
• ay carıqta penerlik (N) : çocukların sabahleyin burnunun akması
• ay yarıqta fenerlik  : çocukların sabahleyin burnunun akması
• ayat  : hayat; (çöl şivesi - evin girişteki büyük odası, salon)
• aydamaq  : sürmek
• aylanmaq  : dolanmak, dönmek
• aysa  : öyleyse
• ayse  : öyleyse
• aytmaq  : söylemek
• ayuv  : ayı
• azaqay (N)  : azıcık
• azbar  : avlu
• azçıq  : azıcık, birazcık

B

• baba  : baba
• babay (N)  : baba
• babaytop (N)  : yumruk büyüklüğünde çaput top ve bununla oynanan oyun
• badiye  : lazımlık
• bağ  : bağ, düğüm
• bağır  : ciğer
• bala  : çocuk
• balaban  : büyük
• bala-çağa  : çoluk çocuk
• balağa yatmaq: kuluçkaya yatmak
• balalıq  : çocukluk
• balaq  : paça
• balavuz  : balmumu
• ballamaq  : doğurmak (hayvanlar için)
• balqurt  : arı
• bana  : demin, biraz önce
• banq  : kavanoz
• baqla  : fasulye
• baqmaq  : bakmak, aramak, himaye etmek
• barmaq  : varmak, gitmek
• başmaq  : dişi inek
• bav (N)  : bağ, düğüm
• bavını tapmaq (N): yolunu bulmak
• bavur (N)  : ciğer
• bayğuş  : beceriksiz, fakir
• baytal  : dişi at
• bedava  : bedava
• begitmek (N)  : sağlamlaştırmak
• berli  : beri
• bermek  : vermek
• bet  : yüz
• bılış  : düğün evine gelen misafirler
• bıltır  : geçen yıl
• bike (N)  : kadın
• bir talay (N)  : pek çok
• biraz  : biraz
• biy  : örümcek
• boğça  : bohça
• bolmaq (N)  : olmak
• boqşa (N)  : bohça
• boran  : fırtına
• boru  : baca
• bosaqa  : merdiven, eşik
• bosıntay (N)  : bedava
• boşıq (N)  : köpek yavrusu
• botqa  : yemekli davet, pilav
• boyuncaq  : boncuk
• boztorğay  : serçe
• böküy  : öcü
• bölen (C, S)  : böyle
• börü  : kurt
• böyle  : böyle
• bu yaq  : bu taraf
• buğa  : boğa
• bulay (N)  : böyle
• buña  : buna
• burçaq  : dolu
• burşaq (N)  : dolu
• bük  : aşık oyununda aşık kemiğinin yüzüstü hali
• bürçe  : pire
• bürşe (N)  : pire

C

• cabışmaq (N)  : yapışmak
• cabıştırma (N) : iki bisküi arasına lokum koyarak yapılan tatlı
• calanğaş (N)  : çıplak, yalınayak
• calbarmaq (N)  : yalvarmak
• calbaş (N)  : kır saçlı
• calpaq (N)  : yassı
• camanlamaq (N) : kötülemek
• camav (N)  : yama
• canay : yaramaz, kurnaz
• canmaq (N)  : yanmak
• cantaymaq (N)  : kestirmek
• cantıq (N)  : fırında yapılan bir tür hamur yemeği
• capalaq (N)  : biçerdöverin sapları bıcaklara sıkıştırmayı sağlayan kısmı
• capalaqtay (N) : lapa lapa
• capıldaq (N)  : yalın ayak
• capırmaq (N)  : kabuğunu sıyırmak
• capma : duvar üstünde kurutularak yapılan bir tür tezek
• capmaq (N)  : kapatmak
• cara (N)  : yara
• caravsız (N)  : yararsız
• carğana : yarasa
• carıq (N)  : aydınlık
• cartı : eskimiş, yıpranmış
• caş (N)  : delikanlı, genç
• caşırmaq (N)  : gizlemek
• catmaq (N)  : yatmak
• cavlıq (N)  : mendil
• cavmaq (N)  : yağmak
• cavşı (N)  : görücü
• cavun (N)  : yağmur
• cayav : yayan
• cayraq : dağınık
• cayratmaq : dağıtmak
• cazılmaq (N)  : yayılmak
• cazma (N)  : ayran
• cekirmek : bağırmak
• cekmek  : arabaya at koşmak
• cel (N)  : rüzgar, yel
• cemiş (N)  : yemiş
• cengil (N)  : hafif
• cenk  : savaş
• cenüp  : güney
• cercumuran : köstebek , tarla sincabı
• ceviz  : ceviz
• cez  : pirinç
• cığılmaq (N)  : düşmek
• cılamaq (N)  : ağlamak
• cılavuq (N)  : kolay ağlayan
• cılğa (N)  : aşağı , kuytu
• cılınmaq (N)  : ısınmak
• cılışmaq (N)  : yaklaşmak, yakınlaşmak
• cılıtmaq (N)  : ısıtmak
• cıllı (N)  : sıcak
• cıltıramaq (N) : parlamak
• cımırta (N)  : yumurta
• cımşamaq (N)  : yumuşamak
• cımşaq (N)  : yumuşak
• cınasır  : kötü huylu
• cıqmaq (N)  : düşürmek
• cırcır  : fermuar
• cırılmaq (N)  : yırtılmak
• cırtmaq (N)  : yırtmak
• cıyın  : şölen
• cıyıştırmaq: toplamak, düzeltmek
• cıymaq  : saklamak, ortadan kaldırmak, toplamak
• cıynamaq (N)  : eğlenmek
• cibermek (N)  : göndermek
• cibimek  : ıslanmak
• cigit (N)  : yiğit
• ciyez  : çeyiz
• ciyimek  : kötü kokmak
• ciyrenmek  : iğrenmek
• col (N)  : yol
• colaq (N)  : çizgi
• colaqlı (N)  : çizgili
• coqlamaq (N)  : yoklamak
• coytmaq  : kaybetmek
• coytulmaq  : kaybolmak
• cuqa (N)  : ince
• cuqmaq (N)  : sıvaşmak, karışmak
• cuv (N)  : yıka
• cuvaş (N)  : yumuşak huylu
• cuvğış (N)  : bulaşık bezi
• cuvmaq (N)  : yıkamak
• cuvunmaq (N)  : yıkanmak
• cuvurmaq (N)  : koşmak
• cürek (N)  : yürek, kalp
• cürmek (N)  : yürümek
• cürsetmek (N)  : yürütmek
• cütkermek  : öğürmek, aksırmak
• cüyrük  : yarış atı

Ç

• çağırmaq  : çağırmak
• çalaş  : çadır
• çalbaş  : kır saçlı
• çamur  : çamur
• çapmaq  : koşmak
• çaqmaq  : çakmak, koyunun yününe yapışmış pislik
• çaqmaqlı  : kirli
• çatal  : çatal
• çay  : çay
• çaynamaq  : ağızda çiğnemek
• çaynik  : çaydanlık
• çayqalamaq : çalkalamak
• çayqamaq  : su ile çalkalamak, su ile yıkamak
• çeber  : becerikli
• çegertki  : çekirge
• çeklemek  : kilitlemek
• çeltek  : elek
• çeltemek  : elemek
• çertmek  : parmakla vurmak, ittirmek
• çezmek  : çözmek
• çıbırmaq  : damlamak , sızmak
• çıdam  : sabır
• çıdamsız  : sabırsız
• çıñ  : düğünlerde türkü arasında söylenen mani, atışma
• çıplaq  : çıplak, yalınayak
• çıraq  : lamba, ışık
• çıray  : yüz
• çibin  : sinek
• cibitmek  : ıslatmak
• çipçe  : civciv
• çomuç  : kepçe
• çontuq  : kısa, kısa paçalı
• çoq  : çok
• çoqlaşmaq  : çoğalmak
• çoqusı  : çoğunlukla, genellikle
• çot  : keser
• çoyun qazan: büyük döküm kazan
• çöküç  : çekiç
• çöl  : çöl, kır, arazi
• çüy  : askı

D

• dada (N)  : abla
• dam  : inek ahırı; tat
• davuş  : ses
• degirmen  : değirmen
• dep  : diye, diyerek
• deste  : testi
• dım  : nem
• dişir  : aşık oyununda aşık kemiğinin bozuk düşmesi hali
• doğmaq  : doğmak
• doğramaq  : doğramak
• doğurmaq  : doğurmak
• domalan  : toprak altında yetişen bir tür mantar
• domatis  : domates
• don mayı  : iç yağı
• döngelek (N) : çocukların yuvarlayarak oynadıkları çember
• dörtkül  : dörtköşeli
• duvadaq  : toy kuşu
• düve  : ergenleşmemiş dişi inek
• düven  : döğen

E

• eb  : kolaylık
• ebini tapmaq : kolayını bulmak
• egeşmek (N)  : tersini yapmak, denileni yapmamak
• egiz  : ikiz
• eglenmek  : eğlenmek
• eken  : imiş
• eki  : iki
• ekme  : heybe
• ela (N)  : hela
• eleken (N)  : leğen
• elifbe  : alphabet
• elva  : helva
• emçek  : meme
• emşek (N)  : meme
• endi  : artık, şimdi
• eniş  : iniş
• enqastan  : özellikle, kasti olarak
• erek  : uzak
• erinçek  : tembel
• erinşek (N)  : tembel
• eriş  : dikbaş
• erişmek  : inat etmek
• erke  : şımarık
• erkelenmek : arkalanmak, başkasına güvenerek şımarmak
• erte  : erken
• erte-carıq : erkenden
• erten (N)  : sabah
• es  : akıl
• esirmek  : sarhoş olmak, çıldırmak, kendini kaybetmek
• esirik  : sarhoş, kendini kaybetmiş, çıldırmış kimse
• eş (N)  : hiç
• esap  : hesap
• eşmek  : karıştırmak, dağıtmak
• ev  : ev
• evlenmek  : evlenmek

F

• fenerlik  : gemici feneri
• ferik  : ergenleşmemiş tavuk
• fuqare  : yoksul
• furun  : fırın

G

• gece  : gece
• gıygıy  : keman
• gizlemek  : gizlemek
• gögercin  : güvercin
• gügüm  : güğüm

Ğ

• ğarp  : batı
• ğırnata  : klarnet

H

• hasta  : hasta
• horaz  : horoz
• hoşaf  : hoşaf
• hucur  : tuhaf
• huniy  : huni

I

• ırğaşı  : dişi
• ırcanke  : cilveli , oynak , şımarık
• ırcanlamaq  : cilve yapmak, şımarık hareketler yapmak
• ırımçıq  : küf
• ırımşıq (N)  : küf
• ıslamaq (N)  : sıvamak
• ıslav (N)  : sıva
• ıştan (N)  : iç giyim, külot

İ

• ibirsemek  : rahatsız etmek, ayak altında dolanmak, şımarmak
• iç  : hiç
• igrenmek  : iğrenmek
• inatlamaq  : tersini yapmak, denileni yapmamak
• ince  : ince
• irimek  : erimek
• isinmek  : ısınmak
• isitmek  : ısıtmak
• işker (N)  : oda, içeri
• issi  : sıcak
• iye  : sahip, malik
• iygi  : iyi
• iyik  : eğik
• iyilmek  : eğilmek
• iyne (N)  : iğne
• iza  : kibrit kutusunda kibriti yakmak için sürtülen yüzey

K

• kadâ : yaşca küçük kardeş
• kaday (N)  : arkadaş
• kebek (N)  : kepek
• keç  : geç (vakit)
• keday  : şarkıcı
• keler : kevgir
• kelin : gelin
• kelinçek : yeni gelin
• kelinşek (N) : yeni gelin
• kelişmek : uymak
• keliştirmek: uydurmak
• kelmek : gelmek
• kemik : kemik
• kencapay  : ailedeki en küçük çocuk
• kence  : yaşça en küçük çocuk
• kengel  : sakız elde edilen bir tür dikenli bitki
• keniş : geniş
• kepek  : kepek
• kerbiş (N)  : kerpiç
• kertme : yabani armut
• keş (N)  : geç (vakit)
• keşe (N)  : gece
• kesek  : parça, kerpiç büyüklüğünde toprak parçası
• kesertki  : kertenkele
• kesquyruq (N): kertenkele
• ketek  : kümes
• ketmek  : gitmek
• kevgir  : kevgir
• kiçkene  : küçük
• kilitlemek : kilitlemek
• kirde  : fırında yapılan bir tür hamur yemeği
• kirmek  : girmek
• kirsetmek  : sokmak
• kirt (N)  : kilit
• kirtlemek (N): kilitlemek
• kişkene (N)  : küçük
• kiyev  : damat
• kiyik  : çekingen, yabani
• kokokmiyav : haykuş
• köbek  : göbek
• köbelek  : kelebek
• köbete  : fırında yapılan arasında pirinç ve et bulunan bir tür hamur yemeği
• köbisi (N)  : çoğunlukla, genellikle
• köbiymek (N) : çoğalmak
• köçmek  : göçmek, yıkılmak
• kögerşin (N) : güvercin
• kök  : gök, mavi
• kökrek (N)  : göğüs
• köküs  : göğüs
• kölderen (N) : enine, boyuna
• kölek  : fanila
• kölekse (N)  : gömlek
• kölmek  : gömlek
• köndelen  : enine, boyuna
• köp (N)  : çok
• körel  : hindi
• köteklemek  : dövmek
• kötermek  : kaldırmak
• küçelek  : köpek yavrusu
• küçenmek  : yüklenmek, zorlamak
• kültöbe  : çöplük
• kümes  : kümes
• kün  : gün
• künbatar (N) : batı
• künbatı  : batı
• küncü  : kıskanç
• kündoğuş  : doğu
• kündük (N) : göbek deliği
• kündüz  : gündüz
• künlemek  : kıskanmak
• künşi (N)  : kıskanç
• kuntabaq  : ay çekirdeği başağı
• küntuvar (N): doğu
• küpe  : küpe
• kürpe  : bulgur
• kürsü  : sehpa, kürsü
• kürsümek  : beğenmemek
• küşenmek (N): yüklenmek, zorlamak
• küye  : kurum, is
• küyük  : yanık
• küyümek  : altını yakmak(yemek)

L

• laqşa  : erişte
• legen  : leğen
• loqsa  : lohusa

M

• mal  : dolay zaman
• mañlay  : alın
• maqsat  : amaç
• maqtamaq  : övmek
• marama  : kadınların namaz kılarken başlarına örttükleri beyaz örtü
• maraz  : hastalık, kuş gribi
• mata (N) : yaşca küçük kardeş
• matüv  : şapşal
• may baylasın: şerefe
• may  : yağ
• mayasıl  : egzama
• mazallı  : iriyarı
• mektep  : okul
• melte  : fitil
• men  : ben
• meşerpe  : maşrapa
• metiy  : varil , fıçı
• mezel  : defa, kez, kere
• mıh  : çivi
• mıkıy  : cimri
• mına  : işte, işbu
• mınav (N)  : bu
• mınavğa (N) : buna
• mında  : burada
• mınyaq (N)  : bu taraf
• mıq (N) : çivi
• mırıq (N) : çamur
• mışıq  : kedi
• mıyıq  : bıyık
• minmek  : binmek
• miy  : beyin
• moşaq (N)  : boncuk
• muallim  : öğretmen
• muğaymaq  : küsmek, bozulmak
• muhtar  : autonomous
• muratquş  : bayquş
• mücerret  : abstract
• müellif  : author

N

• nasıl  : nasıl
• nasılsıñ  : nasılsın
• nau  : şu
• ne yapasıñ  : ne yapıyorsun
• neday (N) : nasıl
• nedaysıñ (N): nasılsın
• neniy (N) : nine
• nohut  : nohut
• nufuz  : authority
• nufuzlı  : authoritative
• nüzül  : felç, inme

O

• o  : o
• oba  : yüksek düzlük, yükselti
• oca  : öğretmen
• ocaq  : ateşin üstüne kazanı koymak için lullanılan üç ayaklı demir
• oda  : oda, içeri
• olay (N) : öyle
• olmaq  : olmak
• omaqa turmaq: baş üstünde durmak, hamuda kalkmak
• onbey  : düğünlerde erkek toplantısı başkan yardımcısı
• onğarmaq  : tamir etmek, bir işi yanlış yada eksik yapmak(mecazi)
• oñ  : sağ , bolluk
• oña  : ona
• oñmaq  : bolluğa ve berekete kavuşmak
• oqalamaq  : ovalamak
• oramaq  : dolamak
• oraza  : oruç
• osal  : kötü
• osmaqlamaq  : bir konuyu tekrarlamak
• oşaq (N)  : ateşin üstüne kazanı koymak için lullanılan üç ayaklı demir
• ot  : ateş
• oymaq  : yüksük
• ozğarmaq  : uğurlamak
• ozmaq  : uzaklaşmak

Ö

• ögey  : üvey
• ögeyana  : üvey anne; zehirli bir böcek
• ögiy (N)  : üvey
• ögüzbörek  : iri mantı
• ökmek (N) : ekmek
• ökürmek  : böğürmek
• ölçemek  : ölçmek
• ölen (C, S)  : öyle
• ölşemek (N) : ölçmek
• örken  : bitki sapı
• ösmek  : büyümek
• östürmek  : büyütmek
• öşek  : dedikodu
• öşeklemek  : dedikodu yapmak
• ötkermek  : düzenlemek
• ötmek  : ekmek
• öyle  : öyle
• öz başına  : kendi kendine
• öz  : kendi; asıl, esas
• özek  : meyve ve sebzelerin en iç kısmı
• özü  : kendisi
• özüm  : kendim
• özüñ  : kendin

P

• pamidor  : domates
• papış (N) : pabuç, terlik
• papuç  : pabuç, terlik
• paqıl (N)  : kasti, nisbet yapma
• paqla (N) : fasulye
• Pashalya  : paskalya
• patılcan  : patlıcan
• pekitmek  : sağlamlaştırmak
• penerlik (N): gemici feneri
• penir  : peynir
• pepiy  : yavru hindi
• perdalez  : kocakarı soğuğu
• perik (N)  : ergenleşmemiş tavuk
• peş (N) : şömineye benzeyen duvarı ısınmada kullanılan soba
• peşqa (N) : soba
• pırım (N) : fırın
• pısmaq  : gizlenmek, baskı/korku karşısında geri çekilmek
• pıtıraq  : dikenli meyvaları olan bir tür diken
• porta  : avlunun iki kanatlı büyük giriş kapısı
• puqare (N)  : yoksul

Q

• qa  : hani
• qaar  : dert , üzüntü, tasa
• qaarli  : dertli, endişeli
• qabaqbaş  : aptal
• qabınmaq (N): atıştırmak
• qadamaq  : saplamak
• qadiy (N) : nasıl
• qadiysiñ (N): nasılsın
• qalamaq  : duvar örmek, sıvamak
• qalaqay  : fırında yapılan bir tür hamur yemeği
• qalav  : kerpiçten yüksek bahçe duvarı
• qalay (N)  : nasıl
• qaltıramaq  : titremek
• qambıraymaq : eğilmek
• qamır  : hamur
• qamğaq  : deve dikeni
• qancıq  : dişi köpek
• qanfet  : şekerleme
• qanpet (N)  : şekerleme
• qapınmaq  : atıştırmak
• qapqan  : fara kapanı
• qaqra  : gölgelik
• qaraldı  : bir evin ve diğer eklentilerinin tamamı.
• qaramaq (N) : bakmak, aramak, himaye etmek
• qaranğı  : karanlık
• qardaş  : kardeş
• qarğamaq  : beddua etmek
• qarılğaç  : kırlangıç
• qarılğaş (N): kırlangıç
• qarşığa  : karşı duvar
• qart ağası  : düğünlerde erkek toplantısının başkanı
• qart  : yaşlı, ihtiyar
• qartan  : un sandığı
• qartaymaq  : ihtiyarlamak
• qartbaba  : dede
• qartbabay (N): dede
• qartiy  : ihtiyar kadın
• qartop  : patates
• qaşımaq  : kaşımak
• qaşınmaq (N): kaşınmak
• qaşıq börek : sulu mantı
• qasnaq  : yer sofrası altlığı
• qaşqır  : kurt, yırtıcı vahşi hayvan
• qatesiñ (N) : ne yapıyorsun
• qatı (N)  : yanı
• qatıp qalmaq: dona kalmak
• qatıq  : yoğurt
• qatnamaq  : ziyaret etmek
• qatnaşmaq  : yakınlaşmak, sıkca bir arada olmak
• qattı  : katı, sert
• qavuz  : tahıl başağının tane dışındaki kısmı; parantez
• qayaqqa (N) : ne tarafa
• qayda  : nereye
• qaydan  : nereden
• qayerge  : nereye
• qayırmaq  : bükmek
• qaynana  : dünür anne
• qaynata  : dünür baba
• qayramaq  : bilemek
• qaysı  : hangi, apricot
• qaytarmaq  : geri döndürmek
• qaytmaq  : geri dönmek, geri gelmek, nemlenmek
• qıbla  : kıble, güney
• qıdırmaq  : aramak, misafirliğe gitmek
• qılınmaq  : şikayet etmek
• qımırsqa (N): karınca
• qıral  : kral; akasya
• qırcıman  : yeni evli erkek
• qırğıç  : spatula
• qırmısqa  : karınca
• qırşav  : çocukların yuvarlayarak oynadıkları çember
• qışımaq (N) : kaşımak
• qışınmaq  : kaşınmak
• qısqaayaq  : kadın
• qıyğaşa  : bir tür yemek
• qıyın  : zor
• qıyış  : eğri
• qıyışmaq  : yamulmak, küsmek
• qoçqar  : koç
• qodalaq  : 2 tekerlekli büyükçe el arabası, kağnı
• qolaş  : çeşitli şekillerde yapılan üzeri yumurtalı çörek
• qolbez  : peçete
• qolşaq  : eldiven
• qona  : tahtadan yapılmış büyük yuvarlak sofra
• qonaq  : düğünlerde erkeklerin bir araya gelerek eğlendikleri toplantı
• qonaqbay  : toplantılarda hizmet eden ev sahibi veya yakınları
• qontaq  : akılsız, saçmalayan
• qoñuz  : hamam böceği
• qopaymaq  : kendini beğenmek
• qopqa  : kova
• qopuq  : kendini beğenmiş, gösteriş meraklısı
• qora  : dış avlu
• qoranta  : dede, anne, baba, anne, çocuklar ve torunlardan oluşan aile topluluğu
• qorquzmaq  : korkutmak
• qoray  : çalı, ot
• qoşap (N)  : hoşaf
• qoşmaq  : katmak, eklemek
• qoşqar (N) : koç
• qotaq (N) : erkeklik organı
• qotermek  : kaldırmak
• qotur  : yara kabuğu
• qoy  : koyun
• qoyan  : tavşan
• qozğamaq  : tahrik etmek, kurcalamak
• qozlamaq  : yumurtlamak
• qozu  : kuzu
• qucur (N)  : tuhaf
• quda  : görücü; dünür
• qudaanay (N): dünür anne
• qudababay (N): dünür baba
• qudağıy  : dünür
• qulunlamaq  : yavrulamak - atlar için
• quman  : ibrik
• qursaq  : mide, karın
• quturmaq  : sinirlenmek, aşırı hareketli olmak
• quvanmaq  : sevinmek
• quvmaq  : kovalamak, uzaklaştırmak
• quymaq  : dökmek

R

• raat  : rahat

S

• saba  : sabah
• sabiy  : çocuk, sabi
• saç  : saç
• saçaq  : saçak
• sağır  : sağır
• saldırmaq  : kondurmak, bina yapmak
• sala-sal etmek : arka akaya sallamak
• salmaq  : koymak
• salqın  : serin
• sandıraqlamaq: sayıklamak
• saq bolmaq (N): dikkatli olmak, uyanık olmak
• saqav (N) : konuşma özürlü
• saqt olmaq  : dikkatli olmak, uyanık olmak
• sarburma  : bir çeşit börek
• sarı may (N): tereyağı
• sarı yağ  : tereyağı
• sasımaq  : pis kokmak
• sasıq  : pis koku
• satır başı  : indentation, paragraph
• satuv (N)  : çeyiz
• savut  : tas
• saylamaq  : seçmek
• sebelemek (N): çiselemek
• sedır  : uzun koltuk, divan
• sekirge (N) : çekirge
• sekirmek  : zıplamak
• senek  : dirgen
• sepelemek  : çiselemek
• sernik  : kibrit
• sersem  : salak
• sevgili  : sevgili
• sevmek  : sevmek
• sıcaq  : sıcak
• sıdırmaq  : derisini yüzmek
• sılamaq  : sıvamak
• sılav  : sıva
• sıltamaq  : işi başkasına yamamak
• sımarlamaq  : ısmarlamak, sipariş etmek
• sınmaq  : kırılmak
• sındırmaq  : kırmak(uzun bir şeyi kırmak)
• sıpırmaq (N): süpürmek
• sıpra (N) : sofra
• sırğa (N)  : küpe
• sıtmaq  : kırmak, parçalamak
• sıylamaq  : ağırlamak
• sıylı  : itibarlı
• sıypamaq  : okşamak, sıvazlamak, elle düzeltmek
• sızğırmaq  : ıslık çalmak
• sibirtki (N): süpürge
• sipirki  : süpürge
• sipirmek  : süpürmek
• siydik  : sidik
• siymek  : işemek
• siyretmek  : izlemek, seyretmek
• soba  : soba
• sofra  : sofra
• soğum (N) : kesilecek/kesilen hayvan
• solaqay  : solak
• solbey  : düğünlerde erkek toplantısı başkan yardımcısı
• sona  : arı büyüklüğünde bir tür sinek
• soqur (N) : kör
• sorpa  : yemeğin sulu kısmı, et suyu
• soymaq  : kesmek
• sozmaq  : elastik bir nesneyi uzatmak
• sozulmaq  : elastik bir nesnenin uzaması
• sögünmek  : küfür etmek
• suliva  : kuru erik ve bununla yapılan tatlı
• suv  : su
• suvağaç  : omuza koyularak su taşımaya yarayan ağaç
• suvbaqa  : бака
• suvgarmaq  : hayvana su vermek
• suvuq  : soğuk
• suvurmaq  : emmek
• süme  : güve
• sümürmek  : sümkürmek
• süngürmek (N): sümkürmek
• süyek  : kemik
• süygili (N) : sevgili
• süymek (N) : sevmek
• süyremek  : sürmek, sürüklemek
• süyreviç  : yerdeki tahıl toz türü maddeleri yığmak için kullanılan tahtadan yapılma alet

Ş

• şabışmaq  : yarışmak
• şalaş (N) : çadır
• şaltaymaq  : kaykılmak
• şamır (N) : çamur
• şana  : kızak, el arabası
• şağmaq  : arı sokması, zehirli bir hayvanın ısırması
• şanğımaq  : tozamak
• şapmaq  : atı hızlı koşturmak
• şappaz  : düğünlerde türkü arasında söylenen mani, atışma
• şaqırmaq (N): çağırmak
• şaqmaq (N)  : çakmak, koyunun yününe yapışmış pislik
• şaqmaqlı (N): kirli
• şarq  : doğu
• şaş (N) : saç
• şaşaq (N)  : saçak
• şaşratmaq  : sıçratmak
• şatal (N) : çatal
• şay  : çay
• şay dep  : böyle diyerek
• şaymaq  : sulandırmak
• şaynamaq (N): ağızda çiğnemek
• şaynik (N)  : çaydanlık
• şayqalamaq (N): çalkalamak
• şayqamaq (N): su ile çalkalamak, su ile yıkamak
• şeber (N)  : becerikli
• şek  : kapı sürgüsü, kilit
• şeklemek (N): kilitlemek
• şeltek (N) : elek, kalbur
• şeltemek (N): elemek
• şeren  : saman yığını
• şertmek (N) : parmakla vurmak, ittirmek
• şeşmek (N)  : çözmek
• şıbaşmaq  : bulaşmak , sıvaşmak
• şıbırmaq (N): damlamak , sızmak
• şıdav (N) : sabır
• şıdavsız (N): sabırsız
• şığaraq (N) : baca
• şılapşı (N) : büyük leğen
• şılqa (N)  : cılk, olmamış, pişmemiş
• şılqım  : tutam
• şımaşmaq  : ağaca tırmanmak
• şımışqa  : ay çekirdeği
• şımtımaq  : cimdiklemek
• şıñ (N)  : düğünlerde türkü arasında söylenen mani, atışma
• şıpalaq (N) : çıplak
• şıpırtqı (N) : kamçı
• şıplamaq  : sonuna kadar doldurmak
• şıraq (N): lamba, ışık
• şıray (N) : yüz
• şırayını sıtmaq (N) : yüzünü buruşturmak
• şırbörek  : yağda kızartılan bir tür hamur yemeği, çiybörek
• şırış  : yapışkan mayi
• şırqıy  : sivrisinek
• şibin (N) : sinek
• şik  : aşık oyununda aşık kemiğinin sırtüstü hali
• şipşe (N) : civciv
• şişek  : kısır koyun
• şışmaq  : büyük abdestini yapmak
• şolpu  : kevgir
• şomış (N) : kepçe
• şontıq (N) : kısa, kısa paçalı
• şoqaman (N) : kazma
• şoqmar (N)  : yumruk, balyoz
• şoqumaq  : gagalamak
• şorap  : çorap
• şot  : keser
• şökiş (N) : çekiç
• şöl (N)  : çöl, kır, arazi
• ştan  : iç giyim, külot
• şulay  : şöyle
• şuval  : çuval
• şuvultı  : şamata, şırıltı
• şüy (N)  : askı

T

• tabmaq  : doğurmak
• tabışmaq  : buluşmak
• tabamadın dürsüldek : kışın evlerde oynanan bir tür çocuk oyunu
• tabaq börek : susuz yenen mantı
• talamaq  : köpek saldırması, köpek havlaması
• talaşmaq  : köpek dalaşması, kapışmak
• talda  : gölge
• talşı  : aşık oyununda aşık kemiğinin yan hali
• talyar  : sehpa
• tamızmaq  : damlatmak
• tamşanmaq  : imrenmek
• tana  : dana
• tapmaq  : bulmak
• tapmaca  : bulmaca
• taptamaq  : ezmek, bir şeyin üstüne basmak
• taqır  : boş, içinde eşya olmayan ter
• taran baba keleyatır :çocukları korkutmak için söylenir
• tartınğaş (N): çekingen
• tartınmaq  : çekinmek
• tartma  : odanın karşılıklı iki duvarı arasında ve boydan boya uzanan, raf olarakta kullanılabilen kalas kiriş
• taşlamaq  : bir şeyi bırakmak, yere bırakmak
• taşlanmaq  : giysiyi çıkarmak
• tata  : abla
• tav  : aşık oyununda aşık kemiğinin yan hali
• tavkel (N)  : salak
• tayaq  : sopa
• tayare  : uçak
• taymaq  : kaymak
• tazbaş  : kel
• tegenek (N)  : diken
• tegiz  : düzgün
• telbev  : üzengi
• teltigirşik (N): telden yapılan oyuncak araba
• temeş  : sahur
• tenbel  : tembel
• tentek  : akılsız,deli
• tepki  : kapı sürgüsü
• tepmek  : ayağıyla vurmak, tekme atmak
• tepreç  : baharda bir arada yapılan piknik
• tepreş (N)  : baharda bir arada yapılan piknik
• teran (N)  : biraz
• teranşıq  : birazcık
• terek  : ağaç
• terme teşik : delik deşik
• termen (N)  : değirmen
• teşik  : delik
• teşkermek  : araştırmak, aktarmak
• teşmek  : delmek
• testimal (N)  : havlu
• tığırmaq  : yuvarlanmak
• tığırşıq  : tekerlek, araba
• tığırtmaq  : yuvarlamak
• tığışmaq  : doluşmak
• tımav  : nezle
• tınış  : soluk , nefes
• tınıştabır  : durmadan, sık
• tıqmaq  : sokmak
• tırışmaq  : inat etmek
• tırmaşmaq  : tırmanmak
• tırnavış (N) : tırmık
• tırnavuç  : tırmık
• tiken  : diken
• tilmek  : dilimlemek
• tilsiz  : konuşma özürlü
• tirsek  : dirsek
• tiymek  : dokunmak
• toban  : saman
• tola  : kerpiç
• tomalamaq  : yuvarlanmak, düşmek
• ton  : kürk
• tonmaq  : üşümek
• top  : top, yığın
• toplaşuv  : toplantı
• toqmaq  : yumruk, balyoz
• toqmaq  : samanı ezmek için kullanılan betondan tekerlek, balyoz
• toqtamaq  : durmak
• toqur  : kel
• toquş  : çamaşır yıkamak için kullanılan yassı tahta
• toquz  : düğünlerde damat evi tarafından, kız evi karşılayıcılarına takılan hediye
• toraman  : besili, sıhhatli
• toramaq (N) : doğramak
• torğay  : serçe
• tosun  : ergenleşmemiş erkek inek
• tot  : pas
• toy  : düğün
• toymaq  : doymak
• töbe  : tepe, dam
• töbelemek (N) : dövmek
• tökmek  : dökmek
• töpelemek  : dövmek
• tör  : odanın kapısının karşısında kalan kısmı, başköşe
• töşek  : döşek, yatak
• turmaq  : kalkmak
• tuvar  : inek
• tuvarşı  : sığırtmaç
• tuvğan  : akraba
• tuvmaq (N)  : doğmak
• tuvurmaq (N)  : doğurmak
• tünevin  : dün
• türlenmek  : değişmek
• türs  : çocuklara taytay durdurmak için söylenir (türs ayuw türs)
• türsildek  : kıpır kıpır çocuk,türs türs yapan çocuk
• tüverek  : yuvarlak, yağda kızartılan harcı olmayan bir tür yemek
• tüyremek  : iliştirmek
• tüyreviç  : broş
• tüyreviş (N)  : broş
• tüyür  : düğüm
• tüyüşmek  : ipliğin birbirime karışması

U

• uçaq  : uçak
• ufaq  : ufak
• ufaq-tüfek  : ufaktafek
• ufatmaq :ufaltmak
• ulqum  : yağda kızartılan bir tür hamur yemeği
• urba  : giysi
• urşuq  : kirmen, yün eirmek için kullanılan tahta alet
• uru  : tahıl saklanan çukur
• uruş (N)  : savaş
• uruşmaq  : savaşmak
• utançaq  : çekingen
• uyalmaq  : utanmak
• uytquş  : maya

Ü

• ülken (N)  : büyük
• ürümek  : havlamak
• üy (N, C)  : ev
• üyken  : büyük
• üylenmek (N, C)  : evlenmek
• üymek  : üst üste yığmak
• üytmek  : kumarda kazanmak
• üzmek  : koparmak

V

• vaq (N) :ufak
• vaq-tüyek (N) :ufaktafek
• vatmaq (N) :ufaltmak
• vayımsız  : rahat, kaygısız, vurdumduymaz

Y

• yağmaq  : yağmak
• yağmur  : yağmur
• yahşı olmaq : iyileşmek, barışmak
• yahşı  : iyi
• yalpaq  : yassı
• yalvarmaq  : yalvarmak
• yamanlamaq  : kötülemek
• yamav  : yama
• yañı  : yeni
• yanmaq  : yanmak
• yantaymaq  : kestirmek
• yantıq  : fırında yapılan bir tür hamur yemeği
• yapışmaq  : yapışmak
• yaq  : taraf, yön
• yara  : yara
• yaramaz  : kötü huylu
• yarıq  : aydınlık
• yaş  : delikanlı, genç
• yasman  : tahtadan yapılmış yuvarlak kapalı su kabı
• yatmaq  : yatmak
• yatmaq  : yatmak
• yavluq  : mendil
• yavur yüzi (N) : paskalya
• yaylı  : fayton
• yazma  : ayran
• yel  : rüzgar, yel
• yemiş  : yemiş
• yengil  : hafif
• yılğa  : aşağı , kuytu
• yılışmaq  : yaklaşmak, yakınlaşmak
• yıltıramaq  : parlamak
• yımırta  : yumurta
• yımşamaq  : yumuşamak
• yımşaq  : yumuşak
• yıqılmaq  : düşmek
• yıqmaq  : düşürmek
• yırılmaq  : yırtılmak
• yırtmaq  : yırtmak
• yibermek  : göndermek
• yigirmi  : yirmi
• yigit  : yiğit
• yine  : iğne
• yolaqlı  : çizgili
• yolunı tapmaq: yolunu bulmak
• yoqlamaq  : yoklamak
• yuqlamaq  : uyumak
• yuqmaq  : sıvaşmak, karışmak
• yuqu  : uyku
• yuv  : yıka
• yuvaş  : yumuşak huylu
• yuvğuç  : bulaşık bezi
• yuvmaq  : yıkamak
• yuvunmaq  : yıkanmak
• yürek  : yürek, kalp
• yürmek  : yürümek
• yürsetmek  : yürütmek
• yüzbez  : havlu
• yüzerlık  : kıraç yerlerde yetişen otçul bitki, üzerlik
• yüzüm  : üzüm

Z

• zappar (N) : oruç tutmayan
• zaviye  : açı
• zerdali  : zerdali
• ziyade  : çok
• ziyadesinen : çoğu, fazlasıyla